Nina Andrycz (ur. 11 listopada 1912 w Brześciu Litewskim, zm. 31 stycznia 2014 w Warszawie) była polską aktorką teatralną, filmową i telewizyjną, recytatorką, poetką oraz pisarką.
Debiutowała na scenie w 1934 roku w Teatrze na Pohulance w Wilnie, przez większość kariery związana była z Teatrem Polskim w Warszawie. Uznawana za „pierwszą damę polskiego teatru”, stworzyła wiele wybitnych kreacji aktorskich, m.in. tytułowe role w „Marii Stuart” i „Annie Kareninie”.
Autorka kilku tomików poezji i prozy, uhonorowana licznymi orderami i nagrodami. Była żoną premiera Józefa Cyrankiewicza, a w testamencie wsparła Fundację WOŚP. Zmarła w wieku 101 lat, pochowana na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.
| Imię i nazwisko | Nina Andrycz |
| Zawód | aktorka teatralna, filmowa i telewizyjna, recytatorka, poetka, pisarka |
| Obywatelstwo | Polska |
| Znak zodiaku | Skorpion |
| Data urodzenia | 11 listopada 1912 |
| Miejsce urodzenia | Brześć Litewski |
| Data śmierci | 31 stycznia 2014 |
| Miejsce śmierci | Warszawa |
| Wybrane odznaczenia | Order Sztandaru Pracy I klasy (1959); Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (1995); Order Sztandaru Pracy II klasy (1949); Złoty Krzyż Zasługi (1953); Medal 40-lecia Polski Ludowej (1985); Medal 10-lecia Polski Ludowej (1955); Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2008); Odznaka tytułu honorowego „Zasłużony dla Kultury Narodowej” (1988); Odznaka honorowa „Za Zasługi dla Warszawy”; Odznaka „Zasłużony dla Teatru Polskiego” (1976) |
| Wybrane nagrody | Nagroda FSRiR w Katowicach (1949); Nagroda Ministra Kultury i Sztuki I stopnia (1977); Nagroda im. Ireny Solskiej (2012); Czterokrotna laureatka plebiscytu „Expressu Wieczornego”; Nagroda specjalna „Gazety Wyborczej” (1994); Nagroda publiczności na 35. Rzeszowskich Spotkaniach Teatralnych (1996); Nagroda Miasta Stołecznego Warszawy (2002); Nagroda Literackiej Premiery Miesiąca za książkę „Bez początku, bez końca” (2003) |
| Najważniejsze osiągnięcia | Debiut teatralny: 16 listopada 1934, Teatr na Pohulance w Wilnie; aktorka Teatru Polskiego w Warszawie (1935–1939, 1946–2004); autorka tomików poezji i powieści; znane role: m.in. Solange w „Lecie w Nohant”, Maria Kalergis w „Warszawskiej premierze”, Emma Bovary w „Pani Bovary”, Anna Karenina w „Anna Karenina” |
| Małżeństwo | Małżonka premiera PRL Józefa Cyrankiewicza (1947–1968) |
| Pochówek | Cmentarz Powązkowski w Warszawie (kwatera 14-1-3) |
Pseudonim
Nina Andrycz nie posługiwała się pseudonimem artystycznym. W działalności scenicznej, filmowej, literackiej i publicznej występowała wyłącznie pod własnym nazwiskiem.
Czasem była określana przez media i środowisko teatralne mianem „pierwszej damy polskiego teatru”, co podkreślało jej wyjątkową pozycję na scenie.
Zawód
Nina Andrycz była polską aktorką teatralną, filmową i telewizyjną. Zyskała uznanie zarówno na scenie, jak i przed kamerą, kreując liczne niezapomniane role w dziełach klasycznych i współczesnych.
Obok działalności aktorskiej była recytatorką, poetką oraz pisarką. Jej twórczość literacka obejmowała tomiki poetyckie oraz powieści i autobiografię.
Obywatelstwo
Podczas swojej kariery Nina Andrycz posiadała obywatelstwo polskie. Była jedną z najbardziej znanych i cenionych postaci polskiej sceny teatralnej XX wieku.
Znak zodiaku
Znakiem zodiaku Niny Andrycz był Skorpion. Urodziła się jedenastego listopada, co wyznacza ten właśnie astrologiczny znak.
Data i miejsce urodzenia
Nina Andrycz urodziła się 11 listopada 1912 roku w Brześciu Litewskim. Brześć, położony wówczas na terenach, które dziś znajdują się w granicach Białorusi, był miejscem jej dzieciństwa.
Data i miejsce śmierci
Nina Andrycz zmarła 31 stycznia 2014 roku w Warszawie. Przeżyła 101 lat, będąc obecna w życiu kulturalnym niemal do końca swojego życia.
Została pochowana na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie, w kwaterze 14-1-3.
Kariera
Debiut teatralny Niny Andrycz miał miejsce 16 listopada 1934 roku w Teatrze na Pohulance w Wilnie. Przez wiele lat była związana z Teatrem Polskim w Warszawie, gdzie grała w latach 1935–1939 oraz 1946–2004.
Stworzyła wiele wybitnych ról, m.in. Solange w „Lecie w Nohant”, tytułową „Marii Stuart”, Szimenę w „Cydzie”, Elżbietę w „Don Carlosie”, Królową Małgorzatę w „Ryszardzie III” i Klarę Zachanassian w „Wizycie starszej pani”.
Zagrała również w licznych produkcjach filmowych i telewizyjnych oraz spektaklach telewizji, a także występowała w filmach dokumentalnych opowiadających o jej życiu i pracy. Była autorką tomików poezji, powieści oraz autobiografii.
Działalność literacka
Nina Andrycz była nie tylko aktorką, lecz także autorką poetycką i prozatorską. Napisała tomiki poezji: „To teatr” (1983), „Róża dla nikogo” (1989) i „Rzeka bez nazwy” (1999).
Opublikowała powieść „My rozdwojeni” (1992), będącą kryptobiografią, oraz autobiografię „Patrzę i wspominam” (2013). Jej dzieła literackie były kilkukrotnie nagradzane.
Życie prywatne
Nina Andrycz była żoną premiera PRL Józefa Cyrankiewicza w latach 1947–1968. Ich małżeństwo zakończyło się rozwodem.
Była również uczennicą polskiego antropozofa Roberta Waltera oraz aktywnie interesowała się filozofią i okultyzmem.
Upamiętnienie i dziedzictwo
Nina Andrycz przeznaczyła swoje pieniądze w testamencie Fundacji Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy. Została zapamiętana jako osoba zaangażowana społecznie i kulturalnie.
Wielokrotnie była nagradzana i odznaczana, m.in. Orderem Sztandaru Pracy, Złotym Krzyżem Zasługi oraz Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”.
Odznaczenia i nagrody
Nina Andrycz została uhonorowana licznymi odznaczeniami państwowymi i resortowymi, w tym Orderem Sztandaru Pracy I i II klasy, Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski i Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”.
Otrzymała również nagrody artystyczne i literackie, w tym Nagrodę Ministra Kultury i Sztuki, Nagrodę im. Ireny Solskiej oraz Nagrodę Literacką Premiery Miesiąca.
O.S.T.R.
Olaf Lubaszenko
Olgierd Łukaszewicz
Oliver Stone
Oprah Winfrey
