Aretha Louise Franklin (ur. 25 marca 1942 w Memphis, Tennessee, zm. 16 sierpnia 2018 w Detroit, Michigan) była afroamerykańską piosenkarką, producentką muzyczną, autorką piosenek, muzykiem i aktywistką społeczną. Nazywana „królową soulu”, zdobyła światową sławę i uznanie dzięki ogromnym osiągnięciom artystycznym.
Franklin była laureatką 18 nagród Grammy i pierwszą kobietą wprowadzoną do Rock and Roll Hall of Fame. Jej przeboje, takie jak „Respect”, „Chain of Fools”, „I Say a Little Prayer”, czy duet z George’em Michaelem „I Knew You Were Waiting (for Me)”, na trwałe zapisały się w historii muzyki.
Aktywnie wspierała ruch praw obywatelskich, a jej dorobek obejmuje utwory z pogranicza soulu, R&B, gospel, jazzu i popu. Występowała m.in. na inauguracji prezydenta Baracka Obamy, pozostając ikoną muzyki i inspiracją dla kolejnych pokoleń.
| Imię i nazwisko | Aretha Louise Franklin |
| Pseudonim | „Królowa soulu” (Queen of Soul) |
| Zawód | Piosenkarka, producentka muzyczna, autorka piosenek, muzyk, aktywistka społeczna |
| Obywatelstwo | USA |
| Znak zodiaku | Baran |
| Data urodzenia | 25 marca 1942 |
| Miejsce urodzenia | Memphis, Tennessee, USA |
| Data śmierci | 16 sierpnia 2018 |
| Miejsce śmierci | Detroit, Michigan, USA |
| Przyczyna śmierci | Rak trzustki |
| Instrumenty muzyczne | Fortepian |
| Typ głosu | Mezzosopran |
| Gatunki muzyczne | Soul, R&B, gospel, jazz, pop |
Pseudonim
Aretha Franklin nie posługiwała się formalnym pseudonimem artystycznym. W świecie muzyki i mediów była znana głównie pod swoim imieniem i nazwiskiem. Otrzymała jednak nieoficjalny tytuł „Queen of Soul” („Królowa Soulu”), który mocno przylgnął do jej osoby i stał się znakiem rozpoznawczym w branży muzycznej.
Zawód
Aretha Franklin była cenioną piosenkarką i producentką muzyczną. Jej działalność obejmowała szerokie spektrum – od śpiewania, przez komponowanie i produkowanie muzyki, aż po muzyczną aranżację. Ponadto aktywnie angażowała się w działalność społeczną, pełniąc rolę aktywistki na rzecz praw obywatelskich.
Artystka tworzyła i wykonywała muzykę z gatunków takich jak soul, R&B, gospel, jazz i pop. Była także autorką piosenek i utworów, a jej dorobek artystyczny obejmuje liczne nagrania i współprace z wybitnymi producentami muzycznymi.
Obywatelstwo
Aretha Franklin posiadała obywatelstwo Stanów Zjednoczonych Ameryki. Przez większość życia mieszkała w USA, początkowo w Memphis, a następnie w różnych miastach, w tym w Detroit i na jego przedmieściach. Jej działalność artystyczna i społeczna miała znaczący wpływ na amerykańską kulturę.
Znak zodiaku
Aretha Franklin urodziła się 25 marca 1942 roku, a jej znakiem zodiaku był Baran. Barany często kojarzone są z energią, odwagą i nieustępliwością, cechami, które można dostrzec w podejściu Arethy Franklin do kariery muzycznej i działalności społecznej.
Data i miejsce urodzenia
Aretha Louise Franklin przyszła na świat 25 marca 1942 roku w Memphis, w stanie Tennessee, w Stanach Zjednoczonych. To właśnie w tym mieście rozpoczęła się jej niezwykła muzyczna droga, która później zyskała światowy wymiar.
Kariera
Pierwszy album Arethy Franklin zatytułowany *Aretha* ukazał się w 1961 roku. Jej przełomowym momentem był album *I Never Loved a Man the Way I Love You* z 1967 roku, zawierający utwór „Respect”. W latach 60. zdobyła międzynarodową sławę największymi hitami, a późniejsze dekady tylko umocniły jej pozycję ikony muzyki.
Franklin była pierwszą kobietą w historii wprowadzoną do Rock and Roll Hall of Fame (1987). Na swoim koncie miała 18 nagród Grammy, albumy studyjne, koncertowe i gospel, m.in.: *Amazing Grace*, najlepiej sprzedający się album gospel w historii czarnej muzyki.
Obok kariery muzycznej, angażowała się społecznie i politycznie. Wspierała ruch na rzecz praw obywatelskich i współpracowała z wieloma ikonami muzyki oraz popkultury, pojawiając się też w filmach, np. w kultowym *The Blues Brothers*.
Instrumenty
Podstawowym instrumentem muzycznym Arethy Franklin był fortepian. Jej biegłość w grze na tym instrumencie w znacznym stopniu wzbogacała jej twórczość oraz występy sceniczne.
Typ głosu
Aretha Franklin posiadała głos klasyfikowany jako mezzosopran. Ten typ głosu charakteryzuje się szerokim zakresem i bogactwem barwy, co pozwalało jej wykonywać bardzo zróżnicowany repertuar muzyczny, od soulu po gospel i jazz.
Gatunki muzyczne
Franklin tworzyła i wykonywała utwory w wielu gatunkach muzycznych, ze szczególnym naciskiem na soul, R&B, gospel, jazz oraz pop. Ta wszechstronność artystyczna zadecydowała o jej ponadpokoleniowym wpływie na muzykę popularną.
Nagrody i wyróżnienia
Aretha Franklin została wyróżniona licznymi nagrodami, w tym 18 statuetkami Grammy, Grammy Lifetime Achievement Award i Grammy Legend Award. Otrzymała także prestiżowy Prezydencki Medal Wolności oraz została uhonorowana Narodowym Medalem Sztuki w USA.
W 1987 jako pierwsza kobieta została wprowadzona do Rock and Roll Hall of Fame, a także otrzymała nagrodę Kennedy Center Honors.
Najważniejsze utwory i albumy
Największe przeboje lat 60. Arethy to m.in. „Respect”, „Chain of Fools”, „Think” czy „I Say a Little Prayer”. Do jej znanych albumów należą *Lady Soul*, *Young, Gifted and Black*, *Who’s Zoomin’ Who?* i *A Rose Is Still a Rose*.
Album gospel *Amazing Grace* (1972) okazał się najlepiej sprzedającą się płytą w historii muzyki gospel afroamerykańskiej.
Współprace
Aretha Franklin współpracowała z wieloma cenionymi producentami, takimi jak Jerry Wexler, Luther Vandross i Narada Michael Walden. Wykonywała duety m.in. z George’em Michaelem („I Knew You Were Waiting (for Me)”), Whitney Houston, Mary J. Blige, Lauryn Hill oraz Eltonem Johnem.
Działalność społeczna
Oprócz muzyki, Franklin była zaangażowana w działalność na rzecz praw obywatelskich. Była aktywistką i wspierała ruch Martina Luthera Kinga, przyczyniając się do walki o równość rasową w Stanach Zjednoczonych.
Życie prywatne
Miała czworo synów z czterema różnymi partnerami. Od 1983 roku mieszkała w Bloomfield Hills, na przedmieściach Detroit. Była baptystką i w różnych okresach życia zmagała się z depresją.
Data i miejsce śmierci
Aretha Franklin zmarła 16 sierpnia 2018 roku w Detroit, Michigan, USA. Przyczyną śmierci był nieoperacyjny rak trzustki, zdiagnozowany w 2010 roku. Do końca życia artystka była ikoną amerykańskiej muzyki i kultury.
Upamiętnienie i dziedzictwo
Aretha Franklin została uhonorowana własną gwiazdą w Alei Gwiazd w Los Angeles. Jej autobiografia „Aretha. From These Roots” jest świadectwem jej drogi życiowej i twórczej. Dziedzictwo artystki trwa w muzyce i kulturze światowej.
Linki zewnętrzne
Informacje o Arethcie Franklin można znaleźć w serwisie IMDb oraz Discogs.
Ariana Grande
Ariel Winter
Arkadiusz Nader
Arnold Schwarzenegger
Artur Andrus
