David Lynch

David Keith Lynch (ur. 20 stycznia 1946 w Missoula, zm. 15 stycznia 2025) był amerykańskim reżyserem, scenarzystą, producentem filmowym, aktorem, muzykiem i malarzem. Zasłynął z filmów takich jak „Głowa do wycierania”, „Człowiek słoń”, „Blue Velvet”, „Mulholland Drive” oraz z kultowego serialu „Miasteczko Twin Peaks”.

Twórczość Lyncha wyróżniała się surrealistycznym stylem, złożoną fabułą, wykorzystywaniem motywów podświadomości, marzeń i fobii oraz oryginalnym podejściem do światła, muzyki i montażu. Jego prace zdobyły liczne nagrody, m.in. Złotą Palmę w Cannes czy Cezara za najlepszy film zagraniczny.

Lynch był czterokrotnie żonaty, przewodniczył jury najważniejszych festiwali filmowych i praktykował medytację transcendentalną. Zmarł wskutek zatrzymania akcji serca, cierpiąc na przewlekłą obturacyjną chorobę płuc.

Pseudonim

David Keith Lynch używał w działalności artystycznej pseudonimu „David Lynch”. Pod tym nazwiskiem zyskał międzynarodową rozpoznawalność jako reżyser, scenarzysta, producent, aktor, muzyk oraz malarz. Wszystkie dzieła filmowe, serialowe i muzyczne sygnował tą formą nazwiska.

Zawód

David Lynch był wszechstronnym twórcą: reżyserem, aktorem, scenarzystą, producentem filmowym, muzykiem i malarzem. Swoją działalność rozwijał zarówno w kinie, jak i telewizji, a także w dziedzinie sztuk plastycznych oraz muzyki. Jego dorobek obejmuje filmy pełnometrażowe, seriale telewizyjne, animacje, filmy krótkometrażowe oraz teledyski.

Obywatelstwo

David Lynch posiadał obywatelstwo Stanów Zjednoczonych Ameryki. Urodził się i przez większość życia mieszkał w USA, gdzie rozwinął swoją karierę artystyczną. Był uznawany zarówno na rynku amerykańskim, jak i europejskim, zdobywając liczne wyróżnienia na całym świecie.

Znak zodiaku

David Lynch urodził się pod znakiem Wodnika. Data jego urodzenia przypada na 20 stycznia, co klasyfikuje go w tym znaku zodiaku.

Wzrost

Wzrost Davida Lyncha wynosił 180 cm. Jego wysoka sylwetka często była widoczna podczas publicznych wystąpień, festiwali i w materiałach dokumentujących jego działalność artystyczną.

Data i miejsce urodzenia

David Lynch urodził się 20 stycznia 1946 roku w Missoula, w stanie Montana, w Stanach Zjednoczonych. Miejsce to stanowiło początek jego życiowej drogi, a dzieciństwo spędzone w USA miało wpływ na kształtowanie jego wrażliwości artystycznej.

Kariera

Kariera Lyncha obejmuje reżyserię, scenopisarstwo, produkcję, aktorstwo, muzykę i malarstwo. Był twórcą filmów pełnometrażowych, m.in. „Głowa do wycierania” (1977), „Człowiek słoń” (1980), „Blue Velvet” (1986), „Dzikość serca” (1990), „Mulholland Drive” (2001) oraz serialu „Miasteczko Twin Peaks”.

Lynch zrealizował wiele filmów krótkometrażowych, seriali i teledysków, dużą rolę przyznając elementom surrealistycznym, podświadomości oraz złożonej formie narracyjnej. Był także propagatorem medytacji transcendentalnej oraz praktykował ją od 1973 roku.

Jego praca przyniosła mu prestiżowe nagrody: Cezary, Złotą Palmę w Cannes, Honorowego Złotego Lwa i inne wyróżnienia. Lynch przewodniczył jury MFF w Wenecji i Cannes, działał jako członek Komitetu Honorowego Camerimage i angażował się w liczne projekty artystyczne.

Data i miejsce śmierci

David Lynch zmarł 15 stycznia 2025 roku. Poglądowa lokalizacja jego miejsca pochówku to cmentarz Hollywood Forever, choć konkretne miejsce śmierci nie zostało podane w dostępnych źródłach. Bezpośrednią przyczyną zgonu było zatrzymanie akcji serca, związane z przewlekłą obturacyjną chorobą płuc.

Nagrody i odznaczenia

W ciągu kariery Lynch zdobył liczne nagrody, w tym Cezary za najlepszy film zagraniczny („Człowiek słoń”, „Mulholland Drive”), Złotą Palmę w Cannes („Dzikość serca”) i nagrodę za najlepszą reżyserię („Mulholland Drive”). Otrzymał również Honorowego Złotego Lwa za całokształt, a także Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”.

Lynch nagrodzono także francuskim odznaczeniem Oficera Legii Honorowej (2007), wyróżniając jego wpływ na światową kinematografię i kulturę. Jego filmy i seriale zdobyły uznanie zarówno w Stanach Zjednoczonych, jak i na arenie międzynarodowej.

Życie prywatne

Lynch był czterokrotnie żonaty: z Peggy Lentz (1967–1974), Mary Fisk (1977–1987), Mary Sweeney (2006) oraz Emily Stofle (2009–2025). W codziennym życiu był praktykującym medytację transcendentalną oraz propagował szkołę Maharishiego Mahesh Yogi.

Od dzieciństwa był nałogowym palaczem, co skutkowało rozedmą płuc zdiagnozowaną w 2020 roku. Ostateczną przyczyną śmierci była przewlekła obturacyjna choroba płuc.

Charakterystyka twórczości

Twórczość Lyncha wyróżnia się łączeniem postaci, światła, montażu i muzyki z elementami surrealizmu, eksploracją podświadomości, marzeń i fobii, a także złożoną wielopłaszczyznową fabułą i licznymi metaforami. Jego niepowtarzalny styl stał się znakiem rozpoznawczym współczesnego kina autorskiego.

David Schwimmer
Dawid Podsiadło
Dean Martin
Debbie Harry
Demi Moore