Wiera Gran

Wiera Gran, właściwie Dwojra Grinberg (lub Dwojra Grynberg), urodziła się 20 kwietnia 1916 roku prawdopodobnie w Białymstoku (Imperium Rosyjskie). Była polską aktorką filmową i kabaretową oraz piosenkarką, występującą także pod pseudonimami Sylvia Green, Wiera Green, Mariol, Vera Gran, Weronika Gacka, Weronika Tomaszewska i Weronika Jezierska.

Debiutowała jako piosenkarka w 1934 roku w Warszawie i szybko zdobyła popularność nagrywając dla Syrena Electro. Odnosiła sukcesy w przedwojennej Polsce, a także w getcie warszawskim, gdzie była gwiazdą Café Sztuka oraz aktorką filmową. Po wojnie występowała w kraju i za granicą, współpracując z artystami światowej sławy oraz dając recitale m.in. w Carnegie Hall.

Osiadła we Francji, gdzie zmarła 19 listopada 2007 roku w Paryżu. Pochowana została na cmentarzu żydowskim w Pantin. Wiera Gran zapisała się w historii polskiej kultury jako wybitna artystka o żydowskich korzeniach.

Pseudonim

Wiera Gran posługiwała się wieloma pseudonimami artystycznymi, w tym Wiera Gran, Sylvia Green, Vera Gran, Wiera Green, Mariol, Weronika Gacka, Weronika Tomaszewska oraz Weronika Jezierska. Użycie tych nazw było ściśle związane z rynkiem muzycznym i miejscem jej pobytu.

Pseudonimy służyły zarówno ochronie tożsamości, jak też lepszej adaptacji do lokalnych środowisk artystycznych w Polsce i na emigracji.

Zawód

Wiera Gran była polską piosenkarką oraz aktorką kabaretową i filmową. Jej działalność obejmowała występy estradowe, teatralne oraz udział w produkcjach filmowych, zarówno w języku polskim, jak i jidysz.

Oprócz śpiewania, grania w kabarecie i na scenie, zagrała także w filmie „Bezdomni”, w którym wcieliła się w rolę śpiewaczki Bessy.

Obywatelstwo

Wiera Gran była obywatelką Polski. W okresach emigracji występowała także w Izraelu, Francji oraz innych krajach, jednak to polskość była dla niej kluczowa w kwestii tożsamości.

Znak zodiaku

Artystka urodziła się pod znakiem Byka, co odpowiada dacie jej urodzenia przypadającej na 20 kwietnia.

Data i miejsce urodzenia

Wiera Gran przyszła na świat 20 kwietnia 1916 roku. Prawdopodobnym miejscem urodzenia jest Białystok, wówczas należący do Imperium Rosyjskiego.

Po wojnie artystka podkreślała swoje związki z Polską i kulturą polską, mimo zmiennych okoliczności życiowych i licznych emigracji.

Kariera

Karierę rozpoczęła 1 lutego 1934 roku jako piosenkarka w „Cafe Paradis” w Warszawie. W latach 30. nagrywała dla firmy Syrena Electro, a w 1939 wystąpiła w jidyszowym filmie „Bezdomni”.

W latach 1941–1942 była gwiazdą kawiarni „Café Sztuka” w getcie warszawskim, współpracując m.in. z Władysławem Szpilmanem i Adolfem Goldfederem. Po wojnie występowała w Polskim Radiu, Teatrze Syrena oraz kabarecie „Kukułka”.

Emigrowała w 1950 roku, występowała w Izraelu, Francji i Wenezueli. Miała recitale w Carnegie Hall i Salle Pleyel, współpracowała z takimi artystami jak Maurice Chevalier czy Charles Aznavour. Opublikowała autobiografię i doczekała się wielu wznowień nagrań.

Data i miejsce śmierci

Wiera Gran zmarła 19 listopada 2007 roku w Domu Świętego Kazimierza w Paryżu, pod opieką polskich sióstr zakonnych. Pogrzeb odbył się na cmentarzu żydowskim w Pantin pod Paryżem.

W 2017 roku jej grób został oznaczony i zabezpieczony dzięki wsparciu Senatu RP oraz rodziny autora.

Życie osobiste

Artystka była związana przez 36 lat z Kazimierzem Jezierskim, który prawdopodobnie był jej mężem. Pomimo żydowskich korzeni nie była osobą religijną; identyfikowała się jako polska artystka, kultywując polską kulturę i język.

Wybrane dokonania

Wśród kluczowych dokonań artystycznych znajdują się nagrania dla Syrena Electro, występy podczas okupacji, współpraca z wybitnymi muzykami oraz międzynarodowe recitale. W 1969 roku miała recital w Carnegie Hall, a w 1970 w paryskiej Salle Pleyel.

Pozostawiła po sobie liczne nagrania, w tym francuskojęzyczne, oraz autobiografię „Sztafeta oszczerców”, w której odpierała zarzuty powojenne. Była bohaterką filmów i wywiadów dokumentujących dzieje getta warszawskiego oraz jej działalność.

Nagrody i odznaczenia

Wiera Gran została odznaczona medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”, uznającym jej wkład w rozwój kultury polskiej.

Sytuacja prawna i kontrowersje

Po wojnie Wiera Gran była wielokrotnie fałszywie oskarżana o kolaborację z Gestapo. Była jednak uniewinniona przez sądy i komisje weryfikacyjne. Znaczną część życia poświęciła na obronę swojego dobrego imienia.

Wiesław Gołas
Wiktor Zborowski
Wil Wheaton
William Holden
Winona Ryder