Co to jest framerate i jak działa
Framerate, czyli liczba klatek na sekundę (ang. frames per second, FPS), to pojęcie techniczne opisujące ilość pojedynczych obrazów wyświetlanych w ciągu jednej sekundy w materiale ruchomym, takim jak film, program telewizyjny, rejestracja spektaklu teatralnego czy odcinek serialu. Framerate pełni kluczową rolę w tworzeniu wrażenia ruchu poprzez szybkie następstwo statycznych obrazów, co pozwala na odbiór płynnego i realistycznego obrazu ruchomego przez widza.
W praktyce framerate określa zarówno sposób, w jaki przetwarzany i wyświetlany jest obraz, jak i wpływa na techniczne możliwości rejestracji oraz transmisji materiału audiowizualnego.
Odpowiedni dobór liczby klatek na sekundę jest niezbędny do zapewnienia optymalnej jakości wizualnej i wpływa na doświadczenie odbiorcy w różnych mediach.
Jak framerate różni się w kinie, tv i teatrze
- Kino – Typowa liczba klatek na sekundę w produkcjach kinowych to 24 FPS. Taki standard sprzyja uzyskaniu charakterystycznej płynności ruchu postrzeganej jako „filmowy look” i jest utożsamiany z tradycyjną estetyką kina.
- Telewizja – W telewizji, zwłaszcza przy transmisjach analogowych, wartość framerate jest powiązana z systemem nadawczym: w Europie (PAL) to zazwyczaj 25 FPS, w Ameryce Północnej (NTSC) 30 FPS. Telewizja cyfrowa umożliwia stosowanie wyższych wartości, co poprawia płynność obrazu, zwłaszcza w transmisjach sportowych i wydarzeniach na żywo.
- Teatr (w kontekście transmisji i rejestracji widowisk scenicznych) – Podczas rejestracji i transmisji przedstawień teatralnych liczba klatek na sekundę dobierana jest do wymagań technicznych sprzętu oraz oczekiwań wobec realizmu i płynności przekazu. Często stosuje się wartości 25 lub 30 FPS; wyższe framerate używane są przy realizacjach cyfrowych lub transmisjach na żywo.
- Seriale – Produkcje serialowe korzystają zarówno ze standardu kinowego (24 FPS), jak i telewizyjnego (25 lub 30 FPS) w zależności od przeznaczenia medium oraz stylu produkcji. Przy serialach internetowych coraz częściej spotykane są wyższe wartości, np. 50 lub 60 FPS, co pozwala uzyskać lepszą płynność ruchu.
Najczęściej spotykane wartości FPS w mediach
| Medium/Technologia | Typowe wartości FPS |
|---|---|
| Kino | 24 |
| Telewizja analogowa | 25 (PAL), 30 (NTSC) |
| Telewizja cyfrowa | 25, 30, 50, 60 |
| Filmy wysokiej rozdzielczości | 48, 60 |
| Produkcje internetowe | 24, 25, 30, 50, 60 |
Jak framerate wpływa na odbiór wizualny
Liczba klatek na sekundę bezpośrednio wpływa na odczucie płynności obrazu przez widza. Niższe wartości FPS, np. 24 czy 25 klatek na sekundę, mogą powodować subtelne smużenie czy charakterystyczne dla kina „drżenie” przy szybkim ruchu, co jednak jest często odbierane jako efekt estetyczny.
Wyższe wartości, takie jak 50 czy 60 FPS, zapewniają wyraźniejszą i bardziej realistyczną płynność ruchu, ograniczając efekt rozmycia i migotania, co jest szczególnie przydatne podczas pokazywania dynamicznych scen, jak wydarzenia sportowe.
W sytuacji zbyt niskiego framerate (poniżej 24 FPS) obraz jest postrzegany jako niepłynny lub nawet skokowy, co może rozpraszać odbiorcę.
Z kolei bardzo wysoki framerate potrafi sprawić, że obraz wydaje się nadmiernie realistyczny, co wpływa na odbiór dzieła, szczególnie w przypadku produkcji, które mają zachować tradycyjny charakter filmowy lub teatralny.
Wpływ liczby klatek na technikę i sztukę
Wybór framerate pozostaje istotnym zagadnieniem zarówno technicznym, jak i artystycznym. Od strony technicznej liczba klatek na sekundę wpływa na rozmiar plików, wymogi sprzętowe przy rejestracji, montażu oraz emisji materiału. Produkcje o wyższym FPS wymagają większej przepustowości oraz pojemności nośników.
Z perspektywy artystycznej framerate determinuje styl i sposób odbioru dzieła audiowizualnego. Tradycyjne 24 FPS w kinie tworzy specyficzny, rozpoznawalny klimat, natomiast wyższe wartości zwiększają realizm i ostrość obrazu, choć mogą wywoływać efekt niepożądanej „telewizyjności”.
Z tego względu wybór liczby klatek na sekundę bywa świadomą decyzją artystyczną w procesie produkcji i postprodukcji.
Najważniejsze pojęcia i skróty dotyczące framerate
- FPS (Frames Per Second) – miara określająca liczbę klatek (obrazów) wyświetlanych w ciągu jednej sekundy materiału wideo.
- HFR (High Frame Rate) – technika polegająca na zastosowaniu wyższej niż standardowa liczby klatek na sekundę, najczęściej powyżej 48 FPS, celem uzyskania większej płynności i wyrazistości obrazu.
- Slow motion – efekt spowolnienia ruchu, uzyskiwany poprzez rejestrację obrazu z bardzo wysoką liczbą klatek na sekundę, a następnie odtwarzanie go w standardowej szybkości.
- High frame rate – ogólne określenie dla wszelkich produkcji realizowanych z użyciem podwyższonego framerate, często w kontekście innowacyjności technologicznej lub podniesienia realizmu wizualnego.
- Frame dropping – zjawisko polegające na pomijaniu klatek podczas odtwarzania lub transmisji, co może prowadzić do utraty płynności obrazu i obniżenia jego jakości.
