Jerzy Marian Grotowski (ur. 11 sierpnia 1933 w Rzeszowie, zm. 14 stycznia 1999 w Pontederze, Włochy) – polski reżyser teatralny, teoretyk teatru, pedagog i jeden z najwybitniejszych reformatorów teatru XX wieku.
Był twórcą koncepcji teatru ubogiego, autorem manifestu „Ku teatrowi ubogiemu” (1965) oraz założycielem Teatru 13 Rzędów w Opolu (później Teatru Laboratorium), gdzie powstały jego najważniejsze spektakle, m.in. „Dziady”, „Akropolis” czy „Apocalypsis cum figuris”.
Prowadził eksperymentalne warsztaty Parateatr i Teatr Źródeł, a jego metoda pracy z aktorem wywarła znaczący wpływ na sztukę teatralną. Był profesorem oraz laureatem wielu prestiżowych nagród i odznaczeń.
| Imię i nazwisko | Jerzy Marian Grotowski |
| Zawód | Reżyser teatralny, teoretyk teatru, pedagog |
| Znak zodiaku | Lew |
| Data urodzenia | 11 sierpnia 1933 |
| Miejsce urodzenia | Rzeszów, Polska |
| Data śmierci | 14 stycznia 1999 |
| Miejsce śmierci | Pontedera, Włochy |
| Narodowość | Polska |
Pseudonim
W dostępnych danych nie ma informacji o używaniu pseudonimu artystycznego przez Jerzego Grotowskiego. Zarówno jego działalność twórcza, jak i dorobek teoretyczny sygnowane były pełnym imieniem i nazwiskiem: Jerzy Marian Grotowski.
Zawód
Jerzy Grotowski był reżyserem teatralnym, teoretykiem teatru oraz pedagogiem. Angażował się w działalność edukacyjną, prowadząc warsztaty aktorskie oraz pracując jako profesor na międzynarodowych uczelniach artystycznych.
Był jednym z najważniejszych reformatorów teatru XX wieku, twórcą nowatorskich koncepcji pracy z aktorem oraz eksperymentalnych nurtów teatralnych, takich jak teatr ubogi, akt całkowity czy dramat obiektywny.
Obywatelstwo
Dane wskazują, że Jerzy Grotowski posiadał polską narodowość. Całą młodość oraz pierwsze dekady swojej aktywności zawodowej spędził w Polsce. Dopiero w latach 80. wyemigrował czasowo do Stanów Zjednoczonych.
Znak zodiaku
Jerzy Grotowski urodził się pod znakiem Lwa. Znak ten przypisuje się osobom cechującym się silną wolą, charyzmą i zdolnościami przywódczymi, co często było zauważalne w jego pracy artystycznej i pedagogicznej.
Data i miejsce urodzenia
Jerzy Marian Grotowski urodził się 11 sierpnia 1933 roku w Rzeszowie, w Polsce. Jego dzieciństwo i młodość związane były z krajem ojczystym, w którym stawiał pierwsze kroki artystyczne i rozwijał swoją działalność teatralną.
Data i miejsce śmierci
Jerzy Grotowski zmarł 14 stycznia 1999 roku w Pontederze, w prowincji Piza we Włoszech. W ostatnich latach życia był związany z Workcenter of Jerzy Grotowski w tym mieście i skupiał się na pracy badawczej oraz prowadzeniu autorskich programów teatralnych.
Kariera
Debiut reżyserski Grotowskiego miał miejsce w 1957 roku w krakowskim Starym Teatrze spektaklem „Krzesła”. Niedługo później objął dyrekcję Teatru 13 Rzędów w Opolu, który przekształcił w słynny Teatr Laboratorium.
Odpowiadał za reżyserię i koncepcję licznych eksperymentalnych spektakli, takich jak „Orfeusz”, „Siakuntala”, „Dziady”, „Kordian”, „Akropolis”, „Tragiczne dzieje Doktora Fausta”, „Książę Niezłomny” czy „Apocalypsis cum figuris”.
Był autorem manifestu „Ku teatrowi ubogiemu” oraz twórcą i propagatorem koncepcji teatru ubogiego, aktu całkowitego, Parateatru, Teatru Źródeł i Dramatu Obiektywnego. Prowadził działalność naukową i pedagogiczną na uczelniach w Europie i Stanach Zjednoczonych.
Najważniejsze osiągnięcia
Grotowski był laureatem wielu prestiżowych nagród i wyróżnień, m.in. Krzyża Oficerskiego i Kawalerskiego Orderu Odrodzenia Polski, Złotego Krzyża Zasługi czy Nagrody im. Konrada Swinarskiego. Był profesorem honoris causa kilku uniwersytetów, m.in. w Pittsburgu czy Wrocławiu.
Został honorowym obywatelem Opola i Wrocławia. Otrzymał również Nagrodę Miasta Wrocławia i prestiżową MacArthur Prize.
Edukacja
Grotowski rozpoczął naukę od studiów aktorskich w PWST w Krakowie, po czym podjął naukę reżyserii w moskiewskim GITIS oraz ponownie w krakowskiej PWST. Uczelniane doświadczenia znacząco wpłynęły na jego dalszą ścieżkę zawodową.
Działalność społeczno-polityczna
W swojej młodości Grotowski był członkiem organizacji młodzieżowych ZMP, ZMS i PZPR, a także działał w marksistowskim Rewolucyjnym Związku Młodzieży. W latach 80., ze względu na sytuację polityczną, wyemigrował do Stanów Zjednoczonych.
Upamiętnienie i dziedzictwo
W 2009 roku UNESCO ogłosiło Rokiem Jerzego Grotowskiego, uznając jego wkład w kulturę światową. Instytut im. Jerzego Grotowskiego prowadzi badania i popularyzuje jego twórczość oraz metody pracy teatralnej na całym świecie.
Jerzy Gruza
Jerzy Hoffman
Jerzy Jarocki
Jerzy Kawalerowicz
Jerzy Łapiński
