Prequel to rodzaj utworu narracyjnego, którego akcja rozgrywa się przed wydarzeniami znanymi z oryginalnego dzieła, najczęściej filmu, serialu, sztuki teatralnej lub programu telewizyjnego. Pojęcie to pochodzi z języka angielskiego, gdzie powstało jako złożenie łacińskiego przedrostka „pre-” (przed) i skrótu angielskiego „sequel” (kontynuacja).
Prequele wyróżnia opowiadanie historii poprzedzającej fabułę dzieła pierwotnego, skoncentrowanie uwagi na genezie postaci, miejsc lub wątków oraz wyjaśnienie okoliczności, które doprowadziły do wydarzeń znanych odbiorcom z wcześniejszych odsłon cyklu lub serii.
Stanowią zatem narzędzie narracyjne służące pogłębieniu uniwersum opowieści oraz uzupełnieniu kontekstu znanych już historii.
Prequele są wykorzystywane w różnych gałęziach współczesnej kultury audiowizualnej jako sposób na rozwinięcie świata fikcyjnego, ukazanie ewolucji bohaterów lub wyjaśnianie luk fabularnych pozostawionych w oryginale. Zarówno twórcy, jak i odbiorcy, traktują prequele jako uzupełnienie głównego wątku, którego zadaniem jest ułatwienie pełniejszego zrozumienia tła wydarzeń i motywacji postaci.
Czym wyróżnia się prequel w narracji
Prequel jako forma narracyjna charakteryzuje się przede wszystkim umiejscowieniem wydarzeń fabularnych przed akcją przedstawioną w dziele pierwotnym. W przeciwieństwie do sequela, który stanowi kontynuację opowieści, prequel cofa się w czasie i skupia na wydarzeniach wcześniejszych, często nieukazanych lub jedynie sygnalizowanych w pierwotnej wersji historii.
Przedstawia nowe fakty, rozwija elementy świata przedstawionego oraz pozwala odbiorcom poznać przeszłość bohaterów czy genezę określonych wydarzeń.
Prequele pełnią istotną funkcję fabularną, umożliwiając twórcom pogłębioną eksplorację motywów wcześniejszych niż dotychczas znana akcja. Dla widzów lub czytelników stają się sposobem na pełniejszą interpretację i zrozumienie działań postaci oraz wydarzeń mających miejsce w dziele pierwotnym.
Prequel może zarówno samodzielnie funkcjonować jako autonomiczny utwór, jak i stanowić integralną część większej narracyjnej całości. Element ten zyskuje na znaczeniu zwłaszcza w rozbudowanych franczyzach filmowych, telewizyjnych czy teatralnych.
Po co tworzy się prequele
- Rozwijanie świata przedstawionego – prequele umożliwiają poszerzenie uniwersum opowieści, przedstawienie nieznanych dotychczas realiów, nowych miejsc czy wątków pobocznych, które nadają głębię światu fikcyjnemu.
- Pogłębianie charakterystyki postaci – twórcy wykorzystują prequele, by ukazać wcześniejsze losy, motywacje i przemiany bohaterów, często prezentując ich młodsze wersje lub kluczowe wydarzenia z przeszłości kształtujące ich osobowość.
- Zaspokajanie ciekawości odbiorców – odpowiadają na pytania i wątpliwości fanów dotyczące nieopowiedzianych historii czy skutków konkretnych zdarzeń z oryginalnego dzieła.
- Wzbogacanie historii w ramach franczyz medialnych – umożliwiają rozwinięcie znanych serii filmowych, serialowych czy uniwersów teatralnych, pozwalając na eksplorowanie nowych tematów bez naruszania ciągłości głównej historii.
- Motywacje komercyjne – prequele są narzędziem podtrzymującym zainteresowanie odbiorców daną marką lub cyklem, co wiąże się z potencjałem finansowym przedłużenia życia komercyjnego oryginalnego produktu.
Gdzie stosuje się prequele w kulturze
Prequele stanowią stały element zarówno kina, jak i innych dziedzin kultury audiowizualnej, takich jak teatr, telewizja czy seriale. W sztukach teatralnych prequele mogą przyjmować formę dramatów lub komedii opowiadających genezę postaci obecnych w znanych utworach klasycznych.
W kinematografii prequele często rozwijają znaczące franczyzy, eksplorując wcześniejsze losy bohaterów lub całych światów, jak w przypadku serii filmowych. W serialach telewizyjnych prequele pozwalają skupić się na przeszłości ważnych postaci czy genezie konfliktów, stanowiąc samodzielne sezony lub osobne produkcje powiązane z główną serią.
Telewizja szeroko korzysta z tej formy, adaptując prequele do specyficznych wymogów narracyjnych, takich jak odrębna obsada i zmieniony styl opowieści.
W zależności od medium, prequel przyjmuje adekwatne doń środki wyrazu, od wizualnych i narracyjnych w filmie, przez strukturę odcinkową w serialu, po skoncentrowane na dialogach i relacjach scenicznych przedstawienia teatralne. Istotą pozostaje ukazanie przeszłości i jej znaczenia dla zrozumienia źródeł opisywanej historii.
Czym różni się prequel od sequelu i rebootu
| Cecha | Prequel | Sequel | Reboot |
|---|---|---|---|
| Chronologia wydarzeń | Akcja rozgrywa się przed wydarzeniami oryginału | Akcja toczy się po wydarzeniach oryginału | Akcja rozpoczyna się od nowa, poza chronologią |
| Powiązanie z oryginałem | Bezpośredni związek fabularny, uzupełnia tło historii | Kontynuacja wątków i losów postaci | Nowa interpretacja, często z innymi wątkami |
| Cel twórczy | Wyjaśnienie przeszłości, genezy postaci lub zdarzeń | Rozwinięcie dalszych losów i konsekwencji fabularnych | Odświeżenie marki, często skierowane do nowych odbiorców |
| Zależność wobec pierwowzoru | Tworzy nowe wątki przed znaną historią | Rozwija istniejące wątki po zakończonej historii | Pozycjonuje się niezależnie, reinterpretuje materiał źródłowy |
Prequel od sequela odróżnia kierunek narracji względem pierwotnego dzieła — jeden prowadzi w przeszłość, drugi w przyszłość. Reboot natomiast zakłada rozpoczęcie opowieści od nowa, często odbiegając od ustalonych wcześniej faktów fabularnych, z zamiarem przedstawienia ich w nowym kontekście lub stylu.
