Statysta

Statysta to osoba uczestnicząca w realizacji przedstawienia teatralnego, filmu, programu telewizyjnego lub serialu, która pełni funkcję tła dla głównych wydarzeń fabularnych, nie będąc jednocześnie samodzielnym aktorem uprawnionym do wypowiadania kwestii lub aktywnego kształtowania przebiegu akcji. Statyści pojawiają się na scenie lub planie w celu uwiarygodnienia prezentowanych zdarzeń, odgrywając najczęściej anonimowe postacie, takie jak przechodnie, publiczność, pracownicy czy uczestnicy różnych wydarzeń zbiorowych.

W przeciwieństwie do aktorów, statyści nie są odpowiedzialni za budowanie postaci, nie posiadają własnych kwestii dialogowych i nie odgrywają znaczących ról w rozwoju fabuły. Zadania statysty obejmują wykonywanie prostych działań i ruchów, dopasowanych do scenariusza oraz wskazówek reżysera lub asystenta reżysera, a jego aktywność ogranicza się zazwyczaj do obecności w tle wybranych ujęć bądź scen, służąc ogólnemu urealnieniu świata przedstawionego.

Statysta buduje tło i autentyczność produkcji

Statyści pojawiają się we wszelkiego rodzaju produkcjach scenicznych i audiowizualnych, takich jak spektakle teatralne, filmy fabularne, seriale oraz programy telewizyjne, szczególnie tam, gdzie konieczne jest odtworzenie realiów codziennego życia, większych skupisk ludzi lub wydarzeń zbiorowych. Ich główną rolą jest współtworzenie obrazu społecznego oraz przestrzennego danego świata przedstawionego, co wpływa na autentyczność i wiarygodność scenerii oraz podnosi poziom realizmu przekazu.

Obecność statystów pozwala reżyserom i scenografom nadać produkcji odpowiednią skalę i głębię, dzięki czemu odbiorcy mogą lepiej identyfikować się z prezentowaną rzeczywistością, a sama narracja zyskuje na płynności i naturalności. Bez udziału statystów wiele scen – takich jak miejskie ulice, place, wydarzenia sportowe czy koncerty – wyglądałoby sztucznie i niewiarygodnie.

Przykładowe zadania statysty na planie

• Obecność w tłumie – statysta stanowi element większej grupy ludzi obecnych w scenie, np. jako przechodzień na ulicy, pasażer w środkach transportu publicznego, widz na stadionie lub gość podczas przyjęcia.
• Wykonywanie prostych czynności scenicznych – wykonywanie ruchów lub gestów, takich jak siedzenie w kawiarni, czytanie gazety, spacerowanie, oglądanie wystawy czy rozmawianie bez dźwięku z innymi statystami.
• Tworzenie atmosfery wydarzeń zbiorowych – uczestnictwo w scenach takich jak manifestacje, demonstracje, uroczystości, apele lub imprezy okolicznościowe, bez generowania dialogów.
• Symulacja codziennych interakcji – odgrywanie ról klientów w sklepie, petentów w urzędzie, uczniów w szkole, pacjentów w szpitalu lub pracowników biurowych przebywających w miejscu pracy.
• Reagowanie na wydarzenia scenariuszowe – wyrażanie mimiką lub gestem emocji takich jak zdziwienie, radość, niepokój czy aplauz, zgodnie z zaleceniami reżysera, bez bezpośredniego angażowania się w akcję główną.

Jak wygląda rekrutacja i warunki pracy

Za rekrutację statystów odpowiadają najczęściej profesjonalne agencje statystów, które pośredniczą pomiędzy osobami poszukującymi okazji do wystąpień a realizatorami produkcji. Proces wyboru obejmuje zgłoszenia internetowe, przeglądanie baz danych kandydatów, a niekiedy organizację próbnych castingów mających na celu ocenę wyglądu oraz swobody w działaniu przed kamerą.

Statystami mogą być osoby w różnym wieku, o zróżnicowanej aparycji, co wynika z szerokiego spektrum potrzeb scenariuszowych. Wymagania najczęściej nie są wysokie i obejmują jedynie dyspozycyjność, punktualność oraz zdolność do podporządkowania się poleceniom ekipy realizacyjnej.

Wynagrodzenie statystów jest z reguły ustalane z góry i uzależnione od czasu pracy, charakteru scen czy szczególnych wymogów scenariusza; są to zwykle stawki godzinowe lub dzienne, a warunki pracy mogą obejmować wielogodzinne oczekiwanie podczas zdjęć, dostosowywanie się do zmian planu oraz, w niektórych przypadkach, udział w scenach rozgrywających się na otwartej przestrzeni lub w nietypowych warunkach.

Statysta a epizodysta – główne różnice

• Występuje jako anonimowa postać tła, bez udziału w dialogach i bez wpływu na akcję.
  Epizodysta: Odtwarza niewielką rolę z określoną tożsamością, z reguły posiadającą własne kwestie dialogowe.
• Brak wypowiedzi – statysta nie mówi żadnych kwestii, nie odgrywa wyrazistych reakcji, a jego udział jest ograniczony do obecności wizualnej.
  Epizodysta: Możliwość wypowiadania tekstu oraz udziału w interakcji fabularnej z głównymi postaciami.
• Niski poziom rozpoznawalności – postać tła pozostaje nierozróżnialna dla widza, nie jest uwzględniana w napisach końcowych jako indywidualna rola.
  Epizodysta: Wyższy poziom rozpoznawalności – epizodysta często wymieniany jest w napisach i może zdobyć pewien rozgłos w związku z wyrazistą, choć krótką obecnością na ekranie.
• Znaczenie dla fabuły jest marginalne – jedyną funkcją jest uwiarygodnienie sceny, bez wpływu na przebieg narracji.
  Epizodysta: Wpływa na przebieg fabuły w ograniczonym zakresie, dostarczając istotnych informacji lub stanowiąc punkt zwrotny dla głównych bohaterów.