Showrunner to osoba pełniąca kluczową rolę w procesie tworzenia i nadzorowania produkcji telewizyjnej, filmowej lub teatralnej, ze szczególnym uwzględnieniem seriali telewizyjnych. Funkcja ta łączy w sobie kompetencje twórcze i menedżerskie, obejmując zarówno nadzór artystyczny nad projektem, jak i kontrolę nad wszystkimi etapami produkcji.
Showrunner odpowiada za ostateczny kształt dzieła, koordynując działania zespołu twórczego oraz zapewniając realizację wizji artystycznej i zgodność z założeniami scenariuszowymi.
W praktyce stanowisko showrunnera występuje w produkcjach, których skala i złożoność wymagają połączenia funkcji głównego scenarzysty, producenta wykonawczego oraz dyrektora kreatywnego. To właśnie showrunner jest najczęściej osobą decydującą o ostatecznym kierunku, w jakim zmierza dany projekt, oraz nadzoruje jego realizację od etapu koncepcji po premierę i dalszą eksploatację.
Najważniejsze obowiązki showrunnera
- Zarządzanie zespołem scenarzystów – koordynacja pracy nad scenariuszami poszczególnych odcinków lub części produkcji, wprowadzanie poprawek, utrzymywanie spójności fabularnej i stylu.
- Określanie kierunku artystycznego i kreatywnego produkcji – ustalanie tonu, atmosfery oraz głównych motywów, a także nadzór nad realizacją wizji estetycznej i narracyjnej.
- Podejmowanie kluczowych decyzji dotyczących obsady, reżyserii i scenariusza – wybieranie aktorów, akceptacja reżyserów poszczególnych odcinków, zatwierdzanie i edytowanie wersji scenariuszy.
- Współpraca z producentami, dystrybutorami i stacjami telewizyjnymi – reprezentowanie produkcji w relacjach biznesowych, negocjowanie warunków dystrybucji, utrzymywanie kontaktów z przedstawicielami stacji i platform.
- Nadzór nad harmonogramem produkcji i budżetem – kontrola postępu prac oraz zarządzanie środkami finansowymi, zapewniając terminową i efektywną realizację projektu.
Pozycja showrunnera w zespole produkcyjnym
| Stanowisko | Zakres kompetencji | Relacja wobec showrunnera |
|---|---|---|
| Showrunner | Nadzór artystyczny, zarządzanie produkcją, podejmowanie kluczowych decyzji kreatywnych i organizacyjnych | Najwyższy szczebel kreatywny i menedżerski w strukturze serialu, łączy funkcje scenarzysty i producenta wykonawczego |
| Producent wykonawczy | Nadzór nad produkcją, zarządzanie budżetem, podejmowanie decyzji organizacyjnych | Zazwyczaj pracuje pod kierunkiem showrunnera lub razem z nim jako jego równorzędny partner w zakresie produkcji |
| Reżyser | Realizacja wizji scenariusza na planie filmowym, kierowanie aktorami i ekipą zdjęciową | Podporządkowany showrunnerowi w ramach ustalonej wizji kreatywnej; odpowiada za wykonanie poszczególnych odcinków lub scen |
| Scenarzysta | Tworzenie i adaptacja scenariuszy, opracowywanie dialogów i fabuły | Pracuje w zespole zarządzanym przez showrunnera, realizując jego wytyczne dotyczące treści i stylu |
Skąd pochodzi i jakie ma znaczenie
Termin „showrunner” wywodzi się z amerykańskiego przemysłu telewizyjnego i pojawił się w latach 80. XX wieku w kontekście dynamicznie rozwijających się seriali telewizyjnych.
Początkowo był stosowany nieformalnie, by opisać osobę stojącą na czele zespołu twórczego i produkcyjnego, w odróżnieniu od tradycyjnych stanowisk producenta czy scenarzysty. Z biegiem lat rola showrunnera zyskała na znaczeniu, stając się oficjalnie rozpoznawalna i niezwykle istotna, zwłaszcza w Stanach Zjednoczonych, gdzie odgrywa fundamentalną rolę w procesie powstawania seriali.
Ewolucja funkcji showrunnera miała kluczowy wpływ na rozwój współczesnych form produkcji audiowizualnej, przyczyniając się nie tylko do podniesienia jakości seriali, ale także do zwiększenia spójności artystycznej i narracyjnej długofalowych projektów.
Dzięki skupieniu odpowiedzialności w rękach jednej osoby możliwe stało się skuteczniejsze zarządzanie dużymi zespołami kreatywnymi i realizowanie bardziej złożonych wizji scenariuszowych.
Rola showrunnera na świecie
W różnych krajach rola showrunnera jest realizowana w odmienny sposób, zarówno pod względem organizacyjnym, jak i terminologicznym. W Stanach Zjednoczonych funkcja ta jest jasno określona i wyodrębniona, natomiast w Europie, w tym w Polsce, częściej mówi się o głównym scenarzyście lub producencie kreatywnym, którzy łączą niektóre kompetencje showrunnera, jednak bez tak jasno zdefiniowanego zakresu odpowiedzialności i niezależności decyzyjnej.
W krajach Wielkiej Brytanii oraz Kanadzie rola ta bywa pełniona przez tzw. lead writera lub executive producer, a w produkcjach azjatyckich, choć coraz częściej spotyka się podobne modele zarządzania, nadal dominuje tradycyjny podział obowiązków.
Różnice te wynikają zarówno z przyjętych w danym kraju modeli produkcji, jak i z różnic kulturowych dotyczących współpracy zespołowej w branży filmowej i telewizyjnej.
